Hộp số giảm tốc là bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động, giúp giảm tốc độ quay và tăng mô-men xoắn. Vậy cấu tạo hộp số giảm tốc gồm những gì? Trong bài viết này, Nam Phương Việt sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về cấu tạo chung của hộp giảm tốc. Cùng theo dõi nhé!
Vỏ hộp số giảm tốc
Vỏ hộp số giảm tốc không chỉ đóng vai trò bảo vệ các bộ phận bên trong mà còn giúp cố định, tản nhiệt và giảm tiếng ồn trong quá trình vận hành. Đây là bộ phận quan trọng quyết định đến độ bền và hiệu suất hoạt động của toàn bộ hộp số giảm tốc.
Tùy theo ứng dụng và yêu cầu vận hành, vỏ hộp số có thể được làm từ các vật liệu sau:
- Gang đúc: Chịu lực tốt, giảm rung động và hạn chế tiếng ồn.
- Thép hợp kim: Độ bền cao, chịu tải trọng lớn, thích hợp cho môi trường công nghiệp nặng.
- Nhôm đúc: Nhẹ, tản nhiệt tốt, thường dùng trong các hộp số giảm tốc nhỏ gọn.
Vỏ hộp số bao gồm các thành phần chính như sau:
- Thân vỏ chính được đúc nguyên khối hoặc ghép từ nhiều phần
- Mặt bích và nắp đậy
- Các cửa kiểm tra và lỗ thông hơi khi hộp số hoạt động
- Két dầu và đường dẫn bôi trơn
Trục vào hộp số giảm tốc
Trục vào (Input Shaft) là bộ phận đầu tiên tiếp nhận chuyển động từ động cơ và truyền tải công suất vào hộp số. Nó quyết định hiệu suất hoạt động của toàn bộ hệ thống, giúp giảm tốc độ quay và tăng mô-men xoắn theo yêu cầu.
Trục vào hộp số thường làm từ thép hợp kim có độ cứng cao (như thép carbon, thép không gỉ, thép tôi nhiệt) để chịu lực tốt và hạn chế mài mòn. Có dạng tròn trơn, có then hoa hoặc rãnh để liên kết với động cơ.
Tùy theo loại hộp số mà chiều dài trục vào có thể khác nhau để đảm bảo phù hợp với động cơ. Bên cạnh đó, trục vào cũng sẽ có bạc đạn và vòng bi để hỗ trợ trục quay ổn định, giảm ma sát và bảo vệ khỏi rung động.
Trục ra hộp số giảm tốc
Trục ra (Output Shaft) là bộ phận cuối cùng trong hộp số, có nhiệm vụ truyền tải mô-men xoắn và tốc độ đã giảm xuống từ hệ thống bánh răng vào hệ thống máy móc hoặc thiết bị sử dụng.
Tương tự với trục vào, trục ra cũng được chế tạo từ thép hợp kim cường độ cao như thép không gỉ, thép carbon được xử lý nhiệt để tăng độ bền và tuổi thọ. Đầu trục có dạng trục trơn, trục có then hoa hoặc rãnh để kết nối với bộ phận truyền động ngoài.
Trục ra cũng được hỗ trợ bởi bạc đạn và vòng bi để trục quay trơn tru, giảm ma sát và đảm bảo trục ra hoạt động ổn định.
Bánh răng hoặc bộ truyền động
Bánh răng hộp số giảm tốc được mệnh danh là trái tim của hệ thống truyền động. Nó là bộ phận quan trọng nhất trong hộp số giảm tốc, có nhiệm vụ tăng mô-men xoắn, giảm tốc độ đầu ra cho hộp số giảm tốc. Chất lượng và kiểu dáng bánh răng quyết định đến hiệu suất hoạt động, độ bền và khả năng chịu tải của hộp số.
Bánh răng hộp số thường được chế tạo từ thép hợp kim cường độ cao (như thép tôi nhiệt, thép không gỉ), có khả năng chịu lực tốt, chống mài mòn và hoạt động ổn định trong thời gian dài. Bề mặt bánh răng được xử lý nhiệt để tăng độ cứng, giảm ma sát và chống ăn mòn.
Xem thêm: 8 Loại Bánh Răng Hộp Số Giảm Tốc Phổ Biến Bạn Nên Biết
Ổ trục hay vòng bi của hộp số giảm tốc
Ổ trục (hay còn gọi là vòng bi) là bộ phận giúp hỗ trợ trục quay ổn định, giảm ma sát và phân bổ tải trọng trong quá trình vận hành hộp số giảm tốc. Nhờ có vòng bi, các trục trong hộp số có thể quay mượt mà, hạn chế mài mòn và tăng tuổi thọ cho toàn bộ hệ thống truyền động.
Một ổ trục tiêu chuẩn trong hộp số giảm tốc thường gồm các thành phần sau:
- Vòng trong
- Vòng ngoài
- Bi lăn hoặc con lăn
- Lồng bi
- Phớt chặn dầu
Phớt hộp số giảm tốc
Phớt hộp số (Oil Seal) thường làm từ cao su NBR, FKM hoặc PTFE, có khả năng chịu nhiệt, chịu dầu và chống mài mòn tốt. Có vai trò ngăn dầu bôi trơn rò rỉ ra ngoài và chặn bụi bẩn, tạp chất xâm nhập vào bên trong hộp số.
Một phớt chắn dầu điển hình có cấu tạo gồm các phần sau:
- Lớp vỏ ngoài (Outer Shell): Thường được làm từ kim loại hoặc cao su tổng hợp, giúp cố định phớt vào vị trí lắp đặt.
- Môi phớt (Sealing Lip): Là phần tiếp xúc trực tiếp với trục quay, có nhiệm vụ ngăn dầu rò rỉ.
- Lò xo đàn hồi (Tension Spring): Giúp môi phớt ôm sát trục, tạo độ kín tốt hơn.
Dầu – Nhớt bôi trơn
Dầu bôi trơn hay nhớt hộp số giảm tốc là một phần không thể thiếu trong bất kỳ hộp số nào. Giúp giảm ma sát giữa các bánh răng, trục và vòng bi, hạn chế hao mòn, tản nhiệt, chống oxy hóa và gỉ sét. Đồng thời giảm tiếng ồn khi hộp số vận hành, giúp máy móc hoạt động êm ái hơn.
Dầu bôi trơn hộp số có thể chia thành hai loại chính:
- Dầu khoáng (Mineral Oil): Loại dầu phổ biến, giá thành rẻ, phù hợp với các ứng dụng tải trung bình.
- Dầu tổng hợp (Synthetic Oil): Chịu nhiệt tốt hơn, chống oxy hóa cao, thích hợp cho hộp số làm việc trong môi trường khắc nghiệt.
Bạn có thể xem thêm thêm bài viết Top 5 Nhớt Hộp Số Giảm Tốc Tốt Nhất Hiện Nay để lựa chọn loại nhớt hộp số phù hợp.
Việc hiểu rõ cấu tạo hộp số giảm tốc giúp bạn lựa chọn, vận hành và bảo trì thiết bị hiệu quả hơn, đảm bảo hiệu suất và tuổi thọ cao. Từng bộ phận như vỏ, trục, bánh răng, phớt và dầu bôi trơn đều đóng vai trò quan trọng. Hy vọng bài viết này giúp bạn có cái nhìn tổng quan về cấu tạo hộp số giảm tốc và ứng dụng thực tế của nó.
